Gia Tộc Morgan - Một Triều Đại Ngân Hàng Mỹ Và Sự Trỗi Dậy Của Nền Tài Chính Hiện Đại

Hình thành, phát triển, sụp đổ rồi lại hồi sinh, có lẽ không một tổ chức nào ẩn chứa nhiều giai thoại, bí mật hay chủ đề gây tranh cãi gay gắt như đế chế ngân hàng Mỹ – Gia tộc Morgan. Đạt Giải thưởng Sách quốc gia và hiện được coi là một tác phẩm kinh điển, Gia tộc Morgan là cuốn tiểu sử tham vọng nhất từng được viết về một triều đại ngân hàng Mỹ. Cuốn sách vẽ nên bức tranh toàn diện về bốn thế hệ nhà Morgan và các công ty bí mật, mạnh mẽ mà họ sở hữu. Với thế lực của mình, đế chế Morgan đã biến nền kinh tế non trẻ của Mỹ thành một cường quốc công nghiệp mạnh nhất thế giới và khiến trung tâm tài chính thế giới dịch chuyển từ London sang New York. Vượt xa cả lịch sử đơn thuần của ngành ngân hàng Mỹ, cuốn sách chính là câu chuyện về sự tiến hóa của nền tài chính hiện đại. Dựa trên các cuộc phỏng vấn rộng rãi cùng quyền truy cập đặc biệt vào kho lưu trữ của gia tộc này, tác đã khắc họa nên bức chân dung hấp dẫn về câu chuyện riêng của nhà Morgan và thế giới hiếm hoi của giới tinh hoa Mỹ và Anh.      

Trích đoạn:

Nói về gia tộc Morgan thời kỳ đầu:

“Gia tộc Morgan trước những năm 1935 được coi là sự kết hợp tài chính quyền lực nhất trong lịch sử. Được một chủ ngân hàng người Mỹ tên là George Peabody sáng lập tại London năm 1838, công ty được gia đình Morgan kế thừa và bắt nhánh sang New York. Hai nhà điều hành được biết đến nhiều nhất của Morgan là J. P. Morgan, Sr. (1837-1913) và J. P. Morgan, Jr. (1867-1943), đã kết hợp hoàn hảo

thành “quái thú” J. P. Morgan tồn tại suốt hơn một thế kỷ. Vẻ bề ngoài của họ giống nhau một cách khác thường: từ cái đầu hói, chiếc mũi to đến thân hình quả lê đều khiến người khác nhầm lẫn. Đối với những người ủng hộ, hai thành viên nhà Morgan là khuôn mẫu của những ông chủ ngân hàng cổ điển luôn giữ chữ tín trong từng lời nói và chốt giao dịch chỉ bằng một cái bắt tay. Phe chỉ trích thì cho rằng họ là những tên bạo chúa đạo đức giả chuyên đàn áp các công ty, bày mưu tính kế cùng với quyền lực ngoại bang và khiến nước Mỹ rơi vào cuộc chiến dành lợi nhuận. Không một ai giữ được quan điểm trung lập khi nói về nhà Morgan.”

Nói về con người thật sự của Peabody sau vẻ ngoài vui tính:

“Đằng sau vẻ ngoài vui tính của Peabody là một gã hà tiện cô độc. Ông sống trong những căn phòng tiện nghi ở một khách sạn trên phố Regent và làm việc không ngừng nghỉ, ngoại trừ những lúc thỉnh thoảng đi câu cá. Trong thời gian 12 năm, ông chưa bao giờ nghỉ làm hai ngày liên tiếp và dành trung bình 10 giờ mỗi ngày tại nơi làm việc. Mặc dù có những bài phát biểu gây xúc động về vận mệnh nước Mỹ, ông không trở về quê nhà trong 20 năm và trong thời gian đó, con người ông cũng “sạm màu” cùng với giao dịch ảm đạm của trái phiếu các bang nước Mỹ. Trong đợt khủng hoảng trầm trọng vào đầu những năm 1840–thập kỷ được gán cho cái tên Những năm 40 thiếu đói–nợ các bang ngập sâu tới mức cứ một đồng đô-la thì 50 xu phải dành để trả nợ. Điều tồi tệ nhất xảy ra khi năm bang của Mỹ–Pennsylvania, Mississippi, Indiana, Arkansas và Michigan và lãnh thổ Florida không trả được nợ lãi suất trái phiếu của họ. Trong một liên minh con nợ sơ khai, một số thống đốc bang của Mỹ liên kết với nhau nhằm đánh quỵt. Cho đến nay, vụ Mississippi vô lại vẫn là vụ vỡ nợ đáng hổ thẹn.”

Nói về tầm ảnh hưởng của Pierpont đối với sự kịch tính của thị trường tài chính Mỹ:

“Trong cuộc hoảng loạn năm 1907, Pierpont đã chứng minh rằng ngành tài chính Mỹ có thể cực kỳ kịch tính. Trong một trận chung kết tối thứ Bảy, ngày 2 tháng 11, ông đã nghĩ ra cách giải cứu cho Công ty tín thác Mỹ vẫn đang lung lay, cho Quỹ tín thác Lincoln và cho Moore & Schley, một công ty môi giới đầu cơ có khoảng 25 triệu đô-la. Công ty cuối cùng này nắm trong tay phần lớn cổ phần khổng lồ của Công ty than và sắt Tennessee với tư cách tài sản thế chấp cho các khoản vay. Nếu công ty này phải thanh lý chỗ cổ phần đó thì thị trường chứng khoán có thể sẽ sụp đổ. Nếu đến lượt Moore & Schley sụp đổ thì các ngân hàng khác có thể cũng bị kéo theo.

Giống như một ông bầu tạo nên kiệt tác sân khấu của mình, Pierpont tập hợp các chủ ngân hàng của thành phố tại thư viện riêng. Ông xếp các chủ ngân hàng thương mại tại Phòng Đông, bên dưới các biểu tượng cung hoàng đạo và một tấm thảm có hình thất đại tội, còn ở Phòng Tây là chủ tịch các công ty tín thác ngồi lọt thỏm trong những chiếc ghế salon màu đỏ đậm và ghế bành dưới cái nhìn của Đức mẹ Madonna và các vị thánh. Trong văn phòng của Belle Greene ở giữa, Pierpont ngồi chơi bài như thần Jupiter vô can trước vụ việc nghiêm trọng đang diễn ra.”

Đặc điểm nổi bật:

- Với văn phong vừa giàu sức gợi về ý tưởng, vừa phong phú về thông tin, đôi lúc lãng mạn và hóm hỉnh một cách tinh tế, cuốn sách này có thể sánh với một bộ trường thiên tiểu thuyết về 3 kỷ nguyên thăng trầm của J.P. Morgan, cội rễ của ngành Ngân hàng Mỹ: Thời kỳ các ông trùm, thời kỳ ngoại giao và thời kỳ canh bạc.

- Luận điểm mà cuốn sách này đưa ra là sẽ không bao giờ có một ngân hàng quyền lực, bí ẩn hay giàu có như Gia tộc Morgan nữa. Sẽ không một doanh nghiệp nào có thể mô phỏng những gì mà Rothschilds thể hiện trong thế kỷ XIX hay Morgan trong thế kỷ XX trong vòng 100 năm tới. Ngân hàng đã không còn chiếm giữ vị trí độc tôn trong ngành tài chính. Khi nền tài chính thế giới chín muồi, quyền lực chia đều cho các tổ chức và trung tâm tài chính. Do đó, câu chuyện của chúng ta đưa ra cái nhìn về một thế giới ngân hàng tan biến nhanh chóng trong quá khứ, một thế giới với những bất động sản khổng lồ, bộ sưu tập nghệ thuật cùng du thuyền vượt biển của những ông chủ dành phần lớn thời gian với người đứng đầu nhà nước và tự huyễn hoặc bản thân thuộc tầng lớp hoàng gia cao quý. Trái với nguyên tắc chiếu phối cảnh thông thường, Gia tộc Morgan càng lùi xa về thời gian quá khứ càng được phóng to hơn.

- Chernow làm một công việc mẫu mực trong việc nắm bắt tính cách của các đối tượng của mình: mang đến cuộc sống sống động của những cá nhân như Junius Spencer Morgan, George Peabody, và tất nhiên, chính John Pierpont Morgan. Bản tường thuật chứa đầy những chi tiết nhỏ làm nổi bật tính cách của từng nhân vật: lòng thù hận và sự keo kiệt của Peabody đối với những cá nhân cụ thể trong khi theo đuổi những hành động từ thiện vĩ đại, cách mà Junius Spencer Morgan đã có tất cả những bức thư của con trai ông Pierpont về điều kiện kinh tế và chính trị ở Mỹ, sự chú ý của Pierpont đến trang phục thích hợp (một quả bóng ném vào mùa đông, một chiếc mũ Panama vào mùa hè), và thuộc hạ của Jack chụp ảnh Franklin Delano Roosevelt từ tờ báo buổi sáng của Jack, vì bệnh huyết áp cao và sự căm ghét của mình đối với Roosevelt.

- Những trải nghiệm, những diễn biến, những giải pháp của một ngân hàng thâm sâu và phát triển hàng đầu nước Mỹ, của một nền tài chính đã đi trước chúng ta cả thế kỷ cũng có thể coi là những bài học bổ ích cho các chặng đường phía trước của nền tài chính Việt Nam.

- “Gia tộc Morgan hé lộ góc nhìn xuyên suốt về sự thành hình của bối cảnh tài chính lúc bấy giờ... Một góc nhìn toàn cảnh được nghiên cứu kỹ lưỡng về gia tộc quyền lực nhất trong giới ngân hàng Mỹ suốt thế kỷ qua... Phong cách của Chernow quả thực tinh tế và mềm mại”.

— Nhật báo Washington Post

- “Chernow đã khắc họa bức chân dung mới mẻ về gia tộc Morgan và các cộng sự cấp cao tài giỏi, những người góp phần đưa ngân hàng trở thành tập đoàn quyền lực xuyên quốc gia... Những tai tiếng, bi kịch, âm mưu được hé lộ đủ chất liệu để làm nguyên một bộ phim truyền hình”.

— USA Today

Về tác giả:

Ron Chernow là một nhà văn, nhà báo, nhà sử học và người viết tiểu sử người Mỹ. Ông là tác giả của hàng loạt tiểu sử bán chạy nhất về các nhân vật lịch sử trong thế giới kinh doanh, tài chính và chính trị Mỹ.

Ông giành giải thưởng Pulitzer Prize for Biography và giải American History Book Prizen ăm 2011 cho cuốn Washington: A Life. Ông cũng là người nhận giải National Book Award for Nonfiction cho cuốn The House of Morgan. Tiểu sử của ông về Alexander Hamilton (2004) và John D. Rockefeller (1998) đều được đề cử cho giải National Book Critics Circle Awards. Là một nhà báo tự do, ông đã viết hơn 60 bài báo trong các ấn phẩm quốc gia.